Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich:
Europa inwestująca w obszary wiejskie

Operacja pn. Krótki Łańcuch Żywności – pilotaż w Toruniu  współfinansowana jest ze środków Unii Europejskiej w ramach działania „Współpraca” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014 -2020

Cel projektu

Celem głównym Grupy Operacyjnej Naszelokalne.pl jest zbudowanie komplementarnego modelu krótkiego łańcucha dostawi i przetestowanie jego założeń w praktyce. Projekt będzie dotyczył mieszkańców Torunia i okolic poprzez sprzedaż żywności o bardzo szerokim wachlarzu produktów wytwarzanych przez rolników z woj. Kujawsko-Pomorskiego. W pierwszym roku realizacji operacji planuje się zaprojektowanie dedykowanej platformy e-commerce obejmującej nie tylko e-sklep ale moduł obsługujący logistykę całego procesu . W tym czasie będzie budowane wzorcowe centrum logistyczno-wystawiennicze w Przysieku mające na celu przetestowanie odpowiednich warunków do przechowywania, pakowania i wysyłania zamówień do konsumenta w Toruniu i okolicach. Tam również będzie umieszczona kawiarnia i sklep z produktami. Planuje się wykonanie przez UMK badań marketingowych wśród mieszkańców Torunia, które pozwolą na określenie asortymentu, warunków i sposobu dostaw produktów od rolników. Bardzo istotnym elementem jest zagwarantowanie odpowiedniej jakości żywności w systemie, UMK ma opracować koncepcję Agencji Certyfikacji i Promocji. Pozwoli to na uzyskanie instrumentu dbającego o wysoką jakość i autentyczność żywności. W drugim roku realizacji operacji planowane jest uruchomienie II etapu badań jakim będzie testowanie sprzedaży produktów. Pozwoli to na uzyskanie praktycznej wiedzy na temat specyfiki realizacji tego pomysłu. Koncepcja zakłada również zaprojektowanie specyficznej dedykowanej kampanii promocyjnej, która poprzez wykonanie jej założeń w praktyce odpowie na pytanie odnośnie skuteczności oddziaływania różnych form promocji w takim systemie.

The main goal of the Naszelokalne.pl Operational Group is to build a complementary model of a short supply chain and to test its assumptions in practice. The project will apply to the inhabitants of Toruń the surrounding area by selling food with a wide range of products produced by farmers from Kuyavian-Pomeranian Voivodeship.. Kuyavian-Pomeranian Voivodeship. In the first year of the operation, it is planned to design a dedicated e-commerce platform covering not only the e-store but also a module supporting the logistics of the entire process. During this time, a model logistics and exhibition center in Przysiek will be built to test the appropriate conditions for storing, packing and sending orders to consumers in Toruń and its vicinity. There will also be a cafe and a shop with products. It is planned to conduct marketing research by the Nicolaus Copernicus University among the inhabitants of Toruń, which will allow to define the range, conditions and method of delivering products from farmers. A key element is to guarantee the appropriate quality of food in the system, therefore, UMK is to develop the concept of the Certification and Promotion Agency. This will allow to obtain an instrument which ensures high quality and authenticity of food. During the second year of the operation, it is planned to launch the second stage of research – product sales testing. It will allow to gain practical knowledge about the specifics of the implementation of the idea. The concept also assumes designing a specifically dedicated promotional campain, which will evaluate the effectiveness of various forms of promotion in such system.

Planowane rezultaty

W rezultacie powstanie praktyczny model funkcjonowania krótkiego łańcucha dostaw, który będzie w stanie dostarczać lokalną żywność zgodnie z ideą locavore do mieszkańców średniej wielkości miasta. Umożliwi to również prawie 20 rolnikom zainteresowanym produkcją żywności lokalnej na przygotowanie i przetestowanie sprzedaży na rynkach o zasięgu regionalnym bardzo szerokiego spektrum produktów.                                     
 As a result, a practical model for the functioning of a short supply chain will be created. The supply chain will be able to deliver local food in accordance with the locavore idea to the inhabitants of a medium-sized city. It will also allow nearly 20 farmers interested in local food production to prepare and test sales in regional markets of a wide variety of products.

26 kwietnia 2022 roku odbyło się spotkanie grupy operacyjnej. W spotkaniu udział wzięli Lider projektu – Prezes Regionalnego Ośrodka Edukacji Ekologicznej w Przysieku – Pan Paweł Wiśniewski. rolnicy i producenci żywności, przedstawiciele Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu oraz przedstawiciele Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego w Toruniu.

Podczas spotkania omówione zostały dalsze etapy realizacji projektu zarówno w części inwestycyjnej, jak i badawczej.  Pan Prezes Paweł Wiśniewski zaprezentował wstępny harmonogram prac dotyczący części inwestycyjnej projektu tj. budowy budynku –  części logistycznej, wystawienniczej, kawiarnianej oraz zakupowej. Następnie wstępny zakres i harmonogram prac w części badawczej- chemicznej projektu zaprezentował Pan prof. dr hab. Bogusław Buszewski. W dalszej części spotkania wstępny harmonogram i zakres prac w części socjologicznej projektu zaprezentował Pan dr hab. Wojciech Knieć, prof. UMK. W trakcie spotkania wywiązała się dyskusja dotycząca części  badawczej projektu, podczas której rolnicy zgłosili swoje uwagi i oczekiwania dotyczące badań swoich produktów.Naukowcy z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika zobowiązali się uwzględnić oczekiwania rolników podczas planowanych prac badawczych.  

Spotkanie zostało podsumowane przez Kierownika Projektu – Pana Bartosz Szymańskiego- Dyrektora Wydziału Koordynacji RLKS w Urzędzie Marszałkowskim.

Trwa budowa Centrum logistyczno-wystawienniczego w Przysieku

Budowa Centrum logistyczno-wystawienniczego w Przysieku

26 października 2023 roku odbyło się kolejne spotkanie grupy operacyjnej. Na spotkaniu  omówione zostały przez  członków  grupy operacyjnej reprezentujących Uniwersytet Mikołaja Kopernika wstępne wyniki badań chemicznych wytwarzanej przez producentów żywności.  Dodatkowo omówione zostały wyniki badań socjologiczno-marketingowych. Po omówieniu wyników badań wywiązała się dyskusja pomiędzy  Badaczami a producentami żywności.  W wyniku dyskusji wymieniono poglądy i wyciągnięto wnioski na dalszą część procesu badawczego. Uczestnikom spotkania zaprezentowany został postęp prac na budowie  Centrum logistyczno-wystawienniczego.. W dalszej części spotkania zaprezentowano  dalszy harmonogram  realizacji projektu.  Zaprezentowana została również propozycja aktualizacji listy członków grupy operacyjnej.

Budowa Centrum logistyczno-wystawienniczego w Przysieku – trwają prace zarówno na zewnątrz jak i wewnątrz obiektu

Potwierdzenie autentyczności rodzajowej i gatunkowej produktu spożywczego oraz wykrywanie zafałszowań jest zwykle trudne, pracochłonne i kosztowne. Szybki rozwój technik analitycznych pozwala z jednej strony na identyfikację i ilościowe oznaczenie nawet śladowych ilości wielu składników, z drugiej jednak strony postęp technologiczny zwiększa możliwości fałszowania żywności. Żywność zafałszowana jest zwykle mniej cenna pod względem wartości odżywczej i właściwości biologicznych. Może także stwarzać zagrożenie dla zdrowia ze względu na dodatek substancji niedozwolonych. Potrzebne jest zatem wprowadzenie zarówno skutecznej kontroli żywności, jak i odpowiednich środków zaradczych czy też metod zachęcających do produkowania żywności bezpiecznej i dobrej jakości. W Polsce najczęściej fałszowaną kategorią żywności są miody, soki owocowe i warzywne, oliwa, masło, wino i inne markowe alkohole, kawa, ocet winny oraz zioła i przyprawy. Zgodnie z ustawą o bezpieczeństwie żywności i żywienia środek spożywczy jest zafałszowany, jeżeli jego skład lub inne właściwości zostały zmienione, a konsument nie został o tym poinformowany w sposób określony w przepisach, albo jeżeli zostały wprowadzone zmiany mające na celu ukrycie jego rzeczywistego składu lub innych właściwości. Istotą zafałszowania żywności jest zatem intencjonalne wprowadzenie przez przedsiębiorcę zmian odnośnie do składu lub innych właściwości danego produktu oraz niepoinformowanie o tym nabywcy (konsumenta). Stąd też, niewątpliwie ważnym aspektem jest opracowanie innowacyjnych rozwiązań, po to aby zapobiegać wyżej opisanym sytuacjom. Podczas realizacji badań chemicznych opracowano w sposób systematyczny i kompleksowy procedury analityczne celem wyznaczenia istotnych markerów (charakterystycznych związków) wysokiej jakości żywności (nabiał, wędliny, przetwory owocowe, przetwory warzywne, zioła, soki, produkty mączne, miody). Każde z produktów jest przebadane przez wykwalifikowany personel pod kątem odpowiednich parametrów fizykochemicznych (wynikających z danego zakresu stanowiskowego w odniesieniu do opisu z planu badań projektu). Bez względu na rodzaj matrycy każde z dostarczonych produktów jest przebadane szczegółowo pod kątem walorów smakowych, sensorycznych, prozdrowotnych, proodżywczych za pomocą tanich, ekonomicznych, szybkich procedur analitycznych. Jednakowóż, aby takie procedury analityczne (które nie są jeszcze opisane w literaturze naukowej czy stosowane w laboratoriach przemysłowych – co stanowi istotny element innowacyjności pod kątem systemu certyfikacji) zostały wdrożone do rutynowych oznaczeń produktów żywnościowych należy dobrać odpowiednie parametry, warunki oznaczeń, stworzyć system do optymalizacji metod (zaproponować centralny plan kompozycyjny, planowanie eksperymentu), który jako wieloparametrowe narzędzie pozwala na wskazanie właśnie tych wymieniowych „dobrych” stron produktu, a z drugiej strony pozwoli stworzyć system randomizowanego badania odpowiednich walorów produktów zgodnie z dobrą praktyką laboratoryjną (GLP) w czasie dostarczania produktów przez rolników z daną częstotliwością czy z innej partii produkcji.

Ilościowe badanie (kwestionariusz wywiadu face to face), zostało przeprowadzone w maju i czerwcu 2023 roku. Celem uogólnienia wyników na populację mieszkańców Torunia zastosowano reprezentatywny dobór próby (tzw. random route samples). W ten sposób wśród respondentów znalazły się osoby zarówno dokonujące zakupów bezpośrednio u rolnika/producenta, jak i osoby, które w taki sposób towarów nie nabywają.

W wywiadzie kwestionariuszowym znalazły się pytania tzw. z kafeterią (odpowiedzi do wyboru), jak i tzw. pytania otwarte – tutaj nasi rozmówcy mogli swobodnie, dowolnie formułować swoją opinie na badane tematy.

W sumie rozmawiano z 387 mieszkańcami Torunia. Spoglądając na najczęstsze czy też uśrednione wyniki zmiennych demograficznych powiedzielibyśmy, że naszym „statystycznym” rozmówcą była kobieta ze średnim wykształceniem w wieku 44 lat, zamężna i żyjąca w gospodarstwie dwuosobowym, z medianą dochodów „na rękę” w kwocie 5750 zł.

Wśród Torunian dominują dwa sposoby robienia zakupów. Najczęściej są to duże zakupy raz na kilka dni z dokupowaniem rzeczy (41%) oraz zakupy częstsze, codzienne (26%). Zakupów tych mieszkańcy Torunia dokonują zazwyczaj w sklepach dyskontowych i dużych centrach handlowych. Popularne są też sklepy osiedlowe.

Bardzo ważną kwestią w badaniu było ustalenie, czy i w jakim natężeniu oraz jakim zakresie towarów Torunianie zaopatrują się bezpośrednio u rolników/producentów. Jak wykazały analizy robiło to 220 osób, czyli 57% próby. Badani uzasadniali takie działania przede wszystkim: dbaniem o zdrowie, tym, że te towary są lepsze, tańsze (niż te w sklepach), lepiej smakują, można je degustować, że znają producentów, że im ufają. Używano także takiego uzasadnienia, że są to towary ekologiczne, oraz,że w ten sposób wspierają polskich rolników.

Poprosiliśmy też osoby, które nie zadeklarowały robienia zakupów bezpośrednio u rolnika producenta o uzasadnienie swojego postępowania. Odnotowaliśmy takie argumenty jak: brak/oszczędność czasu, brak takiej okazji/możliwości, po prostu brak ochoty na takie zakupy, wygoda robienia zakupów w sklepach, brak zaufania do rolników oraz posiadanie potrzebnych towarów z własnej działki.

Co warto podkreślić, zasygnalizowana powyżej argumentacja zarówno za jak i przeciw dokonywaniu zakupów bezpośrednio od rolnika/producenta to odpowiedzi na tzw. pytania otwarte (badacze ich nie sugerowali, są to swobodne wypowiedzi Torunian).

Przyglądając się już tylko wybranej grupie osób robiących zakupy bezpośrednio od rolnika warto zwrócić uwagę na najbardziej popularny asortyment towarów czyli: jaja, miód oraz warzywa i owoce. Najrzadziej były to tłuszcze, wypieki, pieczywo i mąka. Na produkty od rolnika Torunianie wydają przeciętnie 339 zł. (przy medianie wynoszące 300 zł.). Badani preferowaliby jako sposób zmawiania relacje „face to face” (np. na ryneczku, straganie), najmniej pożądaną formą był internet. Respondenci zdecydowanie najchętniej sami wybieraliby produkty, gotowe zestawy nie cieszyły się – jako podana możliwość – zainteresowaniem, nawet, gdyby można je było dodatkowo uzupełniać. Zakupione towary mieszkańcy Torunia chcieliby odbierać w konkretnym punkcie np. na targowisku, ewentualnie skorzystaliby z dostawy do domu. Jako najmniej pożądaną formę odbioru towaru wskazywano paczkomat. Klienci dokonujący zakupu towarów u rolnika/producenta chcieliby aby na etykietkach produktów znalazły się przede wszystkim takie informacje jak: skład produktu, adres/dane gospodarstwa, z którego pochodzi a także informacja o atestach.

Budowa Centrum logistyczno-wystawienniczego w Przysieku – trwają prace wykończeniowe wewnątrz i na zewnątrz budynku